Rozmowa z Jarosławem Klimaszewskim, przewodniczącym Stowarzyszenia Aglomeracja Beskidzka, prezydentem miasta Bielska-Białej

Biznes | Biznes: 156 | Aglomeracja Beskidzka

Działalność Aglomeracji Beskidzkiej ma na celu wspieranie i rozwijanie idei samorządu terytorialnego oraz dążenie do rozwoju społeczno-gospodarczego całego obszaru subregionu południowego województwa śląskiego. Wspólne działania w ramach Aglomeracji pozwalają na budowanie wspólnej strategii rozwojowej, bez ograniczania się do konkretnej gminy. Jak mógłby Pan podsumować dotychczasową współpracę samorządów wchodzących w skład Aglomeracji?

Stowarzyszenie Gmin i Powiatów Subregionu Południowego Województwa Śląskiego Aglomeracja Beskidzka powstało w 2019 roku. Jednak współpraca samorządowa w subregionie podjęta została właściwie w momencie wejścia Polski do UE. Już w perspektywie finansowej 2007-2013 pojawiły się w naszym województwie pierwsze programy finansowane ze środków europejskich dedykowane subregionom. W latach 2014- 2020 realizowaliśmy Regionalne Inwestycje Terytorialne. To ponad 200 projektów, m.in. z zakresu poprawy efektywności energetycznej, gospodarki wodno-ściekowej, transportu publicznego, rewitalizacji i edukacji, na które pozyskaliśmy ponad 100 mln euro w ramach RPO WSL 2014-2020.

Równolegle, za kwotę ponad 100 mln zł ze środków europejskich, zrealizowaliśmy wspólny projekt kluczowy wspierający walory przyrodnicze subregionu i podnoszący świadomość ekologiczną mieszkańców, w ramach którego powstało między innymi 10 ośrodków edukacji ekologicznej. Powstanie Stowarzyszenia otworzyło lokalnym samorządom drogę do poszerzenia współpracy o nowe, jeszcze ambitniejsze cele, także niezwiązane z polityką spójności UE, która do tej pory była głównym tematem współpracy. Najlepszym tego przykładem jest współdziałanie podjęte w kontekście rozwoju transportu kolejowego.

W programie Kolej+, który jest zdominowany przez projekty kolejowe samorządów wojewódzkich, byliśmy jedynym aplikującym stowarzyszeniem samorządowym. Starania o środki na modernizację linii kolejowych Bielsko-Biała – Skoczów i Żywiec – Sucha Beskidzka zakończyły się pełnym sukcesem. Już w najbliższych latach obie inwestycje zostaną zrealizowane, w pierwszym przypadku ze środków Kolej+, w drugim przypadku ze środków KPO.

Jakie projekty Aglomeracji uważa Pan za najbardziej istotne? Które będą miały największy wpływ na przedsiębiorców?

Najbardziej ambitne, największe wyzwania dotyczą rozwoju transportu publicznego i mobilności w oparciu o Plan Zrównoważonej Mobilności dla Aglomeracji Beskidzkiej 2040+. Dokument został zatwierdzony przez Zgromadzenie Ogólne Stowarzyszenia, a w tej chwili przechodzi ścieżkę przyjmowania przez wszystkie rady gmin i powiatów wchodzących w skład Aglomeracji. Na jego podstawie chcemy rozwijać wspomnianą już kolej, której zmodernizowana sieć stanowić ma szkielet transportu publicznego w subregionie i bazę do stworzenia kolei aglomeracyjnej, ale także inne elementy transportu publicznego, jak sieć węzłów przesiadkowych i infrastruktury park&ride czy sieć regionalnych tras rowerowych.

W ciągu najbliższych 3-4 lat ze środków Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych, w ramach programów: Fundusze Europejskie dla Śląskiego 2021- 2027 oraz Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat i Środowisko 2021-2027, wydamy tylko na ten cel ok. 200 mln euro. Z punktu widzenia całej Aglomeracji Beskidzkiej największe przedsięwzięcia w ramach ZIT i projektów strategicznych dotyczą budowy subregionalnego węzła przesiadkowego w Bielsku-Białej oraz rozwoju zeroemisyjnej mobilności nad jeziorami: Żywieckim i Międzybrodzkim. W tym drugim projekcie, realizowanym przez gminy leżące wokół jezior, chodzi przede wszystkim o stworzenie sieci tras rowerowych, co z pewnością pozytywnie wpłynie na wzrost atrakcyjności turystycznej subregionu.

Na działania związane z poprawą jakości powietrza i zwiększeniem efektywności energetycznej, także w kontekście rozwoju energetyki prosumenckiej oraz klastrów energii, tylko w ramach ZIT wydamy w subregionie ponad 50 mln euro. Myślę, że przyczyni się to nie tylko do poprawy jakości życia mieszkańców, ale również wpłynie na wzrost atrakcyjności turystycznej subregionu.

Na inwestycje stricte z zakresu turystyki, w tym rozwój regionalnych tras rowerowych, wydamy kolejne ok. 50 mln euro środków ZIT. Do innych działań, które powinny dać impuls do rozwoju przedsiębiorczości na naszym terenie, zaliczyłbym planowane inwestycje z zakresu sprawiedliwej transformacji. Część z nich dotyczy przekształcenia terenów poprzemysłowych w kierunku rozwoju gospodarczego, np. poprzez tworzenie przestrzeni do działalności gospodarczej. Duże inwestycje w tym zakresie planowane są nie tylko w miastach – Bielsku-Białej, Czechowicach-Dziedzicach, Żywcu czy w Cieszynie, ale także na terenach wiejskich, m. in. w Milówce czy w Korbielowie.

Jednym z celów transformacji jest ponadto wsparcie szkolnictwa branżowego we współpracy z pracodawcami. Nasze zamierzenia inwestycyjne w ramach ZIT i projektów strategicznych obejmują także wspieranie bioróżnorodności i podnoszenie świadomości ekologicznej mieszkańców – w tym zakresie Stowarzyszenie Aglomeracja Beskidzka realizować będzie w partnerstwie z samorządami dwa projekty strategiczne za kilkanaście mln euro. Wspomnę także, że w kontekście zarządzania obszarem, wyzwaniem będzie podniesienie atrakcyjności urzędów jako miejsca pracy przy jednoczesnym systemowym podnoszeniu kompetencji kadr administracji samorządowej. Pomocny w tym zakresie będzie planowany przez Stowarzyszenie Aglomeracja Beskidzka, na bardzo szeroką skalę, projekt systemowy skierowany do kadr administracji samorządowej wszystkich 41 członków Stowarzyszenia.

Wymienione przeze mnie działania będą dominować wśród najbliższych działań inwestycyjnych w Aglomeracji. Nasze wszystkie wspólne cele i zadania ujęte zostały w Strategii Zintegrowanego Rozwoju Terytorialnego Aglomeracji Beskidzkiej na lata 2021-2027 (z perspektywą do roku 2030). Strategia jest swoistą konstytucją dla naszego subregionu oraz podstawą aplikowania o środki unijne, a fundamentem i podstawą do finansowania zintegrowanych inwestycji terytorialnych jest Stowarzyszenie Aglomeracja Beskidzka.

W ramach Programu Fundusze Europejskie dla Śląskiego na lata 2021-2027 Aglomeracja Beskidzka otrzymała niemal 157 mln euro na Zintegrowane Inwestycje Terytorialne oraz dodatkowe środki na tzw. projekty strategiczne. Warunkiem uruchomienia środków jest zatwierdzenie Strategii ZIT. Na jakim etapie jest przygotowywanie Strategii?

Strategia Zintegrowanego Rozwoju Terytorialnego Aglomeracji Beskidzkiej na lata 2021-2027 (z perspektywą do roku 2030) jest ukończona, zatwierdzona przez Zgromadzenie Ogólne Stowarzyszenia oraz, zgodnie z wymogami ustawowymi, przekazana do opiniowania Zarządowi Województwa Śląskiego oraz ministrowi właściwemu ds. rozwoju regionalnego. To ostatni wymóg związany jest z uruchomieniem ZIT, stąd mam nadzieję, że pierwsze nabory zostaną uruchomione z początkiem 2024 roku.

I na koniec – jak chciałby Pan, żeby kojarzono Aglomerację Beskidzką?

Jako obszar z pewnością kojarzeni jesteśmy z Beskidami oraz potencjałem turystycznym i zróżnicowanym dziedzictwem kulturowym. Chciałbym, aby ten potencjał wzrastał, także dzięki realizowanym wspólnie inwestycjom. Goście odwiedzający Aglomerację zwracają uwagę na rozwiniętą, dobrą infrastrukturę drogową. Ważne jest, aby na tej dobrej podstawie lepiej rozwinąć transport publiczny łączący całą Aglomerację oraz poprawić jakość powietrza – dla turystów, ale przede wszystkim dla poprawy jakości życia mieszkańców. Chciałbym, aby Stowarzyszenie było kojarzone jako wzór współpracy ponadlokalnej. Wśród innych podobnych instytucji w kraju jesteśmy dość specyficznym związkiem.

Obszar współpracy nie jest typowym obszarem funkcjonalnym, gdzie w skład partnerstwa wchodzi duże miasto i kilka gmin dookoła. W naszym przypadku to 41 samorządów (w skali całego kraju tylko współpraca w subregionie centralnym województwa śląskiego angażuje więcej jednostek samorządu terytorialnego JST, przy czym tam równolegle funkcjonuje Metropolia zrzeszająca jeszcze mocniej połowę JST w subregionie). Niełatwo pogodzić zróżnicowane interesy gmin i powiatów z dążeniem do wspólnych celów i pełnej integracji działań. Łączy nas z pewnością potencjał turystyczny i kulturowy, a wyróżnia przedsiębiorczość i kreatywność mieszkańców oraz realne zaangażowanie i pragmatyzm, dzięki któremu potrafimy współpracować ponad podziałami i sukcesywnie budować lepsze jutro dla nowych pokoleń.