Victor R. Ambros – laureat Nagrody Nobla i światowej sławy biolog molekularny – otrzymał tytuł Doktora Honoris Causa Politechniki Śląskiej

Wydarzenia | Politechnika Śląska

Politechnika Śląska nadała tytuł Doktora Honoris Causa prof. Victorowi R. Ambrosowi, amerykańskiemu biologowi molekularnemu i laureatowi Nagrody Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny w 2024 roku. Uroczystość odbyła się w Centrum Edukacyjno-Kongresowym w Gliwicach, z udziałem władz Uczelni, przedstawicieli świata nauki, studentów oraz zaproszonych gości.

Wraz z Garym Ruvkunem, prof. Ambros odkrył mikroRNA – krótkie, niekodujące cząsteczki RNA, które odgrywają kluczową rolę w regulacji ekspresji genów. To epokowe odkrycie zrewolucjonizowało współczesne rozumienie procesów genetycznych, wpływając na rozwój nowych metod diagnostycznych i terapeutycznych w walce z nowotworami, chorobami metabolicznymi i neurologicznymi.

Profesor Victor Ambros to postać szeroko znana i ceniona w środowisku naukowym. Jego przełomowe odkrycie mikroRNA czyli krótkich niekodujących cząsteczek RNA pełniących fundamentalne funkcje regulacyjne w komórkach, stało się jednym z najważniejszych przełomów biologii ostatniego półwiecza.

Rektor Politechniki Śląskiej, prof. Marek Pawełczyk, podkreślił wyjątkowy charakter wydarzenia:

– Honorujemy uczonego, którego prace stanowią kamień milowy we współczesnym rozumieniu ekspresji genów. Jesteśmy pierwszą uczelnią na świecie, która uhonorowała profesora Ambrosa po jego utytułowaniu Nagrodą Nobla. (…) Wprowadzenie do nauki koncepcji mikroRNA zupełnie zmieniło sposób, w jaki rozumiemy działanie genomu. Przez dziesięciolecia centralny dogmat biologii molekularnej opierał się na prostym schemacie: DNA koduje RNA a RNA koduje białko. Odkrycie mikroRNA pokazało, że rzeczywistość jest znacznie bardziej złożona, że istnieją mechanizmy subtelnej i dynamicznej regulacji, które decydują o aktywności genów, a tym samym o funkcjonowaniu naszego organizmu. To, co z początku wydawało się ciekawostką, dziś jest podstawą dla nowoczesnych terapii, biomarkerów chorób nowotworowych, strategii leczenia chorób neurodegeneracyjnych czy autoimmunologicznych. MikroRNA stały się nie tylko przedmiotem intensywnych badań, ale także istotnym elementem praktyki klinicznej. To pokazuje siłę prawdziwej nauki, która odkrywa tajemnice i zmienia świat. Jednak za tymi odkryciami stoi nie tylko intelekt, laboratoria i aparatura. Stoi przede wszystkim człowiek o wyjątkowej determinacji, o niezwykłej pokorze wobec złożoności natury, człowiek, który nie szukał szybkiej kariery, lecz z uporem godnym najwyższego uznania budował fundamenty swojego odkrycia. Profesor Ambros nie pracował dla nagród, choć te z czasem przyszły, ale dla prawdy. I to właśnie ta prawda poszukiwana z taką pasją, uczyniła jego nazwisko nieśmiertelnym w świecie nauki. Dziś, kiedy wiele dziedzin nauki zmaga się z presją komercjalizacji, z pośpiechem, z kulturą cytowalności i rankingu, warto wskazać na drogę, którą wybrał profesor Ambros, drogę głębokiej refleksji, starannego planowania pracy zespołowej i gotowości do dialogu interdyscyplinarnego. To droga, która nie tylko przynosi wielkie odkrycia, ale też kształtuje przyszłe pokolenia naukowców – mówił Rektor.   

Ceremonię rozpoczął Prorektor ds. Nauki i Współpracy Międzynarodowej prof. Sebastian Werle, a laudację wygłosił promotor tytułu DHC – prof. Krzysztof Fujarewicz.

W swoim wystąpieniu profesor Victor R. Ambros mówił o znaczeniu pracy zespołowej, roli współpracowników oraz naukowego dzielenia się wiedzą.

– Otrzymanie Nagrody Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny w 2024 roku jest w moim przypadku bezpośrednią konsekwencją szczęśliwych okoliczności, pracy utalentowanych współpracowników i hojności kolegów. Po pierwsze, prace, które doprowadziły do zidentyfikowania pierwszego mikroRNA, wykonał zespół Rosalind Lee i Rhondy Feinbaum w moim laboratorium. Gdyby nie ich pomysłowość i wytrwałość, odkrycie to nigdy by nie nastąpiło – przynajmniej nie w naszym przypadku. Co więcej, odkrycie nagrodzone Nagrodą Nobla było wynikiem połączenia odkryć dokonanych w moim laboratorium i laboratorium Gary’ego Ruvkuna. Co ważne, Gary i ja nie współpracowaliśmy, lecz jedynie przekazywaliśmy sobie nieopublikowane dane – działając zgodnie z etosem dzielenia się zasobami i odkryciami – mówił laureat.

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego prof. Marek Gzik zaznaczył, że dla Uczelni to wielki prestiż:

– Z jednej strony to oczywiście zaszczyt dla odbierającego nagrodę, ale pamiętajmy, że wyrażenie zgody na przyjęcie tego honoru, jakim jest tytuł DHC, to także wejście, w poczet ambasadorów Uczelni i partnerów, którzy potwierdzają dobrą współpracę z Uczelnią – podkreślił Marek Gzik.

Uroczystość zakończył występ Akademickiego Chóru Politechniki Śląskiej pod batutą Tomasza Giedwiłło. Partnerem wydarzenia była Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia.