W dniach 8-10 X 2025 roku odbyła się XXVII edycja sympozjum „Diagnostyka urządzeń energetycznych i instalacji przemysłowych”, organizowanego przez Przedsiębiorstwo Usług Naukowo-Technicznych Pro Novum sp. z o.o.
W tym roku wydarzenie miało wyjątkowy charakter – współorganizatorem zostało Ministerstwo Energii, ze szczególnym udziałem Departamentu Energii Jądrowej, a partnerem strategicznym była firma Kurita Polska. Europerspektywy był patronem medialnym wydarzenia.
Sympozjum Pro Novum zostało podzielone na dwa dni, z których pierwszy w całości poświęcono energetyce jądrowej, diagnostyce oraz serwisowaniu urządzeń w tej kluczowej dla przyszłości Polski branży.
Uroczyste otwarcie i kontekst transformacji energetycznej
Podczas otwarcia, które poprowadziła Ewa Trzeszczyńska (COO Pro Novum sp. z o.o.), głos zabrali m.in. prezes zarządu Pro Novum Jerzy Trzeszczyński, przedstawiciel Ministerstwa Energii Andrzej Sidło, dyrektor Paweł Smoliński z Urzędu Dozoru Technicznego (UDT), dyrektor Bogdan Pilch z Izby Gospodarczej Energetyki i Ochrony Środowiska, Łukasz Bartela z Platformy Transformacji Energetyki DEsire oraz Mariusz Saratowicz Prezes Zarządu OZW SEP.
Wszystkie wystąpienia łączył wspólny wątek – budowa pierwszego bloku jądrowego w Polsce oraz rola polskich firm w łańcuchu dostaw i serwisowania. Temat local content został wskazany jako priorytet w kontekście transformacji energetycznej i stopniowego odchodzenia od węgla.
Status Polskiego Programu Energetyki Jądrowej
Szczegółowe informacje na temat aktualizacji Polskiego Programu Energetyki Jądrowej (PPJ) przedstawił Andrzej Sidło z Ministerstwa Energii. Zgodnie z zapowiedziami:
- zakończono pierwszą fazę badań geologicznych w lokalizacji Lubiatowo-Kopalino,
- podpisanie kontraktu EPC z partnerem amerykańskim planowane jest na początek 2026 roku,
- pierwszy beton jądrowy ma zostać wylany w 2028 roku, a pierwsza energia z reaktora popłynie w 2036 roku.
Ważnym elementem jest zakładany local content na poziomie minimum 40%, a nawet 50% zgodnie z deklaracjami strony amerykańskiej. Do współpracy wybrano już pierwsze polskie firmy – m.in. ZKS Ferrum czy Grupę Przemysłową Baltic – które wdrażają amerykańskie normy jakościowe (NQA-1, ASME).
Rząd wspiera rozwój kompetencji poprzez programy szkoleniowe oraz planowany projekt „Nukleostratek” finansowany przez NCBR, którego budżet wyniesie 500 mln zł na innowacyjne działania badawczo-rozwojowe.
Rola nadzoru technicznego (UDT)
Dyrektor Paweł Smoliński z UDT podkreślił, że urząd pełni rolę drugiego regulatora, obok Państwowej Agencji Atomistyki. Do zadań UDT należy m.in.:
- weryfikacja systemów jakości zakładów i kompetencji kadr,
- nadzór nad procesami wytwarzania urządzeń,
- badania odbiorcze zgodne z podejściem Graded Approach.
Pod dozór techniczny podlegają kluczowe elementy elektrowni jądrowych – od zbiorników reaktorów, przez wytwornice pary i systemy bezpieczeństwa, po układy wentylacyjne czy urządzenia transportu bliskiego.
Pro Novum i nowe technologie serwisowe
Szczególnie istotne wystąpienie wygłosił Jerzy Trzeszczyński, prezes Pro Novum, który zwrócił uwagę na znaczenie serwisowania i diagnostyki w energetyce jądrowej.
Firma rozwija od 2004 roku własne rozwiązania cyfrowe, takie jak Extension Operation System Pro (EOS Pro), pozwalające na identyfikację zagrożeń i rekomendację działań na podstawie algorytmów analitycznych. Kolejną propozycją jest LTDS (Local Technical Diagnostic System), które ma stanowić uzupełnienie dla zagranicznych systemów LTSA i umożliwiać prowadzenie „inżynierskiego dialogu” pomiędzy dostawcami a użytkownikami.
Pro Novum akcentuje także wykorzystanie sztucznej inteligencji i dużych modeli językowych w celu zachowania i rozwijania kompetencji technicznych w branży.
Technologie i wyzwania dostawców
Pierwszy dzień sympozjum Pro Novum obfitował również w wystąpienia partnerów zagranicznych i krajowych dostawców technologii.
- Westinghouse (Javier Barroso, Byron Ginter) zaprezentował cyfrową optymalizację eksploatacji reaktora AP1000, projektowanego na 100 lat pracy i osiągającego 97% dostępności.
- Grupa Powen-Wafapom (Grzegorz Pakuła) omówiła wyzwania związane z dostawą polskich pomp dla EJ, podkreślając problem braku jasności co do wymagań regulacyjnych i standardów technicznych.
- Kurita Europe GmbH zaprezentowała nowoczesne metody uzdatniania wody chłodzącej, w tym wykorzystanie monochloraminy.
- GE Vernova wskazała możliwości zwiększania mocy bloków jądrowych nawet o 20% dzięki modernizacjom turbin oraz przedłużania okresów międzyremontowych w oparciu o probabilistyczne analizy ryzyka.
Badania materiałów dla technologii jądrowych
Małgorzata Frelek-Kozak z Laboratorium Badań Materiałowych Narodowego Centrum Badań Jądrowych, zaprezentowała referat „Badania materiałów dedykowanych technologiom jądrowym”. Ekspertka omówiła aktualne kierunki badań w zakresie materiałów konstrukcyjnych wykorzystywanych w reaktorach jądrowych, podkreślając znaczenie długotrwałej odporności na promieniowanie neutronowe, wysokie temperatury oraz zmęczenie cieplne. Wskazała również na potrzebę integracji środowiska naukowego z przemysłem w celu rozwijania krajowych kompetencji w obszarze badań materiałowych.
Diagnostyka ultradźwiękowa w praktyce przemysłowej
Kolejny referat, autorstwa Mateusza Cybulskiego, Marka Lipnickiego, Krzysztofa Mroczka i Rafała Obłąkowskiego z firmy Koli Sp. z o.o., dotyczył praktycznego zastosowania techniki ultradźwiękowej Phased Array w badaniach zaczepów choinkowych stopek łopat stopni L-0 wirników turbin w elektrowniach jądrowych w Szwecji. Prezentacja przybliżyła nowoczesne metody diagnostyczne, umożliwiające szybkie i precyzyjne wykrywanie nieciągłości materiałowych, co przekłada się na wzrost bezpieczeństwa i efektywności eksploatacji jednostek jądrowych.
Serwis i naprawy elementów turbozespołów
Eksperci Pro Novum – Sławomir Rajca, Radosław Stanek i Wojciech Sikorski – przedstawili wystąpienie „Diagnostyka, naprawy i serwis elementów turbozespołu z bloku jądrowego oraz ze współczesnych bloków konwencjonalnych”. Omówiono w nim doświadczenia firmy w zakresie zaawansowanych prac diagnostycznych i remontowych, które stanowią istotny element bezpieczeństwa operacyjnego. Pro Novum podkreśliło znaczenie systemów cyfrowych oraz integracji danych eksploatacyjnych w procesie zarządzania cyklem życia urządzeń.
Zrobotyzowany serwis wymienników – przyszłość sektora jądrowego
Łukasza Płatka z firmy Energoremont sp. z o.o., poświęcona technologii COBRA™ – innowacyjnemu rozwiązaniu z zakresu zrobotyzowanego serwisowania wymienników ciepła. Prelegent zaprezentował praktyczne zastosowania systemu w sektorze jądrowym, podkreślając jego znaczenie dla zwiększenia bezpieczeństwa prac serwisowych, precyzji oraz skrócenia czasu przestojów remontowych.
Wnioski z pierwszego dnia sympozjum
Relacje i dyskusje pierwszego dnia jednoznacznie pokazują, że choć Polski Program Energetyki Jądrowej jest na dobrej drodze do realizacji, to polski przemysł i firmy technologiczne stoją przed poważnymi wyzwaniami. Brak jasnych regulacji, niedobory kadrowe oraz napięty harmonogram transformacji energetycznej wymagają zdecydowanych działań.
Sympozjum Pro Novum po raz kolejny stało się ważnym forum wymiany wiedzy, doświadczeń i opinii, podkreślając, że bez odpowiedniego przygotowania polskich firm oraz skutecznej współpracy z międzynarodowymi partnerami, pełne wykorzystanie potencjału local content w energetyce jądrowej może być utrudnione.
