W Katowicach podczas 15 EKMSP odbył się panel dyskusyjny poświęcony tematyce polubownych sposobów rozwiązywania sporów pod tytułem „Polubowne sposoby rozwiązywania sporów. Prawdziwa szansa czy tylko teoria”.
Wydarzenia | Śląskie Centrum Mediacji i Arbitrażu
Pierwsza część spotkania poświęcona była problematyce mediacji i została zatytułowana: „Mediacje… i co dalej?” Paneliści, zaproszeni goście oraz uczestnicy podjęli dyskusję o istocie i znaczeniu mediacji jako polubownego sposobu rozwiązywania sporów. Do udziału w wydarzeniu zaproszono: Dyrektor Śląskiego Centrum Arbitrażu i Mediacji przy Fundacji WPiA UŚ Facultas Iuridica dr Annę Bicz–Kordonets, Zastępcę Rzecznika MŚP Mariusza Filipka, Prezesa Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach Sędziego dr Krzysztofa Kanduta, Dziekana Uniwersytetu WSB Merito w Chorzowie dr Krzysztof Koja oraz dr hab. Andrzeja Torbusa profesor WPiA UŚl.
Istota sporu. Czym są mediacje w istocie.
Dyskusję rozpoczął dr Krzysztof Koj, który ze swadą przedstawił istotę i genezę sporu. Z kolei dr Annę Bicz – Kordonets wraz z dr hab. Andrzejem Torbusem przybliżyli praktyczne aspekty mediacji, wskazując na korzyści i zagrożenia. Podnieśli, że Śląsk jest obszarem, na którym mediacja jako polubowny sposób rozwiązywania sporów zadomowił się na dobre i wciąż się rozwija. Biorący udział w spotkaniu zaproszony gość reprezentujący Okręgową Izbę Radców Prawnych w Katowicach; r.pr. Piotr Zarzecki wskazał, jak wielką wagę przywiązuje środowisko prawnicze do mediacji i nawiązał do współpracy Izby z Centrum Arbitrażu i Mediacji przy Fundacji WPiA UŚ Facultas Iuridica. Uczestnik spotkania, mediator we wspomnianym Centrum, dr Urszula Torbus wskazała z kolei na znaczenie mediacji w sporach pracowniczych oraz ich obligatoryjność w sporach zbiorowych.
Mediacje fakultatywne czy obligatoryjne?
Spór rozpętała propozycja obligatoryjnej mediacji. Stanowiska w tym zakresie zaprezentowali dr hab. Andrzej Torbus oraz Zastępca Rzecznika MŚP Mariusz Filipek. Bez wątpienia podniósł on temperaturę spotkania. Ten ostatni przy okazji wskazał również na okoliczność małego zainteresowania przedsiębiorców uczestnictwem w podobnych spotkaniach i pozyskiwaniem wiedzy o polubownych sposobach rozwiązywania sporu.
Mediacje administracyjne
Niezwykle ważny aspekt w dyskusji podjął Prezesa Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach SWSA dr Krzysztof Kandut. Wspomniał mianowicie o niezwykle trudnym problemie mediacji administracyjnej oraz możliwości zawarcia ugody w sprawach administracyjnych. Podniósł, że problematyka wymaga większej popularyzacji oraz zaangażowania stron w tym pełnomocników. Zachęcał do przyjrzenia się sprawie i skorzystania z możliwości, które stwarzają obowiązujące przepisy prawa.
Mediacje w sprawach budowlanych
Na uwagę zasługuje również głos zaproszonych gości; Sędzi Sądu Rejonowego w Katowicach dr Patrycji Dolniak oraz reprezentantki Śląskiej Izby Budownictwa r.pr. Katarzyny Sabynicz. Obie nawiązały do nowelizacji przepisów i wprowadzenia obowiązku podjęcia mediacji w sprawach budowlanych. Wskazywały na znaczenie tego rozwiązania w praktyce – trudnej i skomplikowanej branży budowlanej.
W trakcie drugiej część spotkania, zatytułowanej „Sąd arbitrażowy… i milczenie sądów”, uczestnicy i zaproszeni goście skupili się na roli arbitrażu w gospodarce i systemie wymiaru sprawiedliwości. W wydarzeniu wzięli udział przedstawiciele środowisk prawniczych, naukowych oraz biznesowych; Prezes Sądu Okręgowego w Katowicach sędzia Agata Stankiewicz–Rataj, sędzia Sądu Okręgowego w Gliwicach dr Łukasz Zamojski, adwokat Krzysztof Sawicki – Prezes Sądu Arbitrażowego przy Regionalnej Izbie Gospodarczej w Katowicach, dr hab. Andrzej Torbus profesor WPiA UŚl, dr hab. Maciej de Abgaro Zacharasiewicz profesor Akademii Leona Koźmińskiego w Warszawie oraz mentor i coach Wojciech Semmerling.
Charakterystyka postępowania arbitrażowego
Na wstępie dr hab. Maciej de Abgaro Zachariasiewicz przybliżył uczestnikom spotkania podstawowe założenia arbitrażu, podkreślając jego przewagę nad klasycznym procesem sądowym. Zwrócił uwagę, że wyrok sądu arbitrażowego ma moc równoważną wyrokowi sądu powszechnego i podlega jedynie ograniczonej kontroli. Wskazywał, że jego kluczową zaletą jest możliwość wyboru arbitra – osoby posiadającej specjalistyczną wiedzę w danej dziedzinie a zarazem cieszącej się zaufaniem stron pozostających w sporze.
Arbitraż, jak wyjaśniał, cechuje się również dużą elastycznością – strony mogą ustalić harmonogram postępowania, język, a nawet miejsce rozstrzygania sporu. W praktyce arbitrażowej często stosuje się zasadę neutralności, szczególnie ważną w relacjach międzynarodowych. Strony mogą zdecydować, że spór rozstrzygać będą arbitrzy z różnych krajów w neutralnym państwie, co zwiększa poczucie bezstronności.
Sąd arbitrażowy z perspektywy sędziów powszechnych
Zaproszeni do udziału w panelu Sędziowie podkreślali, że arbitraż staje się realną alternatywą wobec coraz bardziej przeciążonych sądów powszechnych. Prezes Sądu Okręgowego w Katowicach Sędzia Agata Stankiewicz-Rataj wskazała jednak, że w praktyce, gdy sprawa trafia do sądu, strony rzadko są skłonne do ugody czy innego polubownego sposobu rozwiązania sporu i oczekują raczej jednoznacznego, arbitralnego rozstrzygnięcia. Jej zdaniem „milczenie” sądów w zakresie promowania polubownych rozwiązań jest w dużej mierze skutkiem braku inicjatywy samych stron i ich pełnomocników.
Z kolei Sędzia Sądu Okręgowego w Gliwicach dr Łukasz Zamojski zauważył, że „(…) gwiazda arbitrażu będzie świecić tym mocniej, im większe problemy będą w sądownictwie (…)”. W jego ocenie długie terminy postępowań – sięgające niekiedy nawet sześciu lat – powodują, że przedsiębiorcy coraz częściej dostrzegają zalety sądu arbitrażowego. Podkreślił również, podobnie jak Prezes Sądu Okręgowego w Katowicach, rolę posiedzenia przygotowawczego w procedurze sądowej, które dzięki nieformalnej atmosferze i braku rejestracji pozwala na otwartą rozmowę z uczestnikami i może stanowić pomost między arbitrażem a klasycznym procesem. Wskazał też na znaczenie przepisu art.: 458(13) KPC, umożliwiającego zamianę nieprawomocnego wyroku na tytuł zabezpieczenia, co w sprawach gospodarczych chroni wierzycieli przed niewypłacalnością dłużników.
Wyzwania stojące przed arbitrażem
Prezes Sądu Arbitrażowego przy Regionalnej Izbie Gospodarczej w Katowicach, adw. Krzysztof Sawicki, zwrócił uwagę na bariery w rozwoju arbitrażu w Polsce. Wśród nich wymienił najważniejsze: brak świadomości wśród przedsiębiorców oraz niechęć części środowiska prawniczego, które postrzega arbitraż jako zagrożenie dla tradycyjnej roli pełnomocnika procesowego. Zaznaczył, że praktyka dowodzi, że zarówno w mediacji, jak również w postępowaniu arbitrażowym rola i znaczenie pełnomocnika niepomiernie wzrasta a to z kolei przekłada się na wzrost jego wynagrodzenia, które często jest wyższe niż uzyskiwane w związku z prowadzonymi sporami sądowymi w klasycznym tego słowa znaczeniu.
Wskazał również na potrzebę szerszego popularyzowania oraz korzystania przez strony pozostające w sporze sądowym z tzw. konwersji czyli możliwości przeniesienia sprawy już toczącej się przed sądem powszechnym do sądu arbitrażowego. Podkreślił, że rozwiązanie to przynosi szereg korzyści, w tym finansową.
Rola umiejętności miękkich w arbitrażu
Zaproszony gość specjalny; mentor i coach Wojciech Semmerling, zwrócił uwagę na potrzebę rozwijania kompetencji miękkich u mediatorów, arbitrów ale także i sędziów sądów powszechnych. Podkreślił znaczenie samej osobowości ale również umiejętność aktywnego słuchania, zadawania pytań otwartych oraz odporności psychicznej i rezyliencji. Jego zdaniem skuteczny arbiter powinien potrafić skłonić zwaśnione strony do odejścia od konfrontacji na rzecz współpracy w celu rozwiązania problemu.
Bariery kulturowe i potrzeba edukacji
Uczestnicy dyskusji zgodzili się, że rozwój sądów arbitrażowych hamowany jest w Polsce przez kulturę prawną opartą na przekonaniu, że celem sporu jest wygrana a nie porozumienie. Dr hab. Maciej de Abgaro Zachariasiewicz oraz Sędzia dr Łukasz Zamojski wielokrotnie wskazywali na konieczność edukacji i promocji ugodowych metod rozwiązywania sporów, przywołując przykłady państw zachodnich, w których mediacja i/lub arbitraż stanowią obowiązkowy etap przed skierowaniem sprawy do sądu.
Porozumienie na rzecz promocji arbitrażu
Kulminacyjnym punktem wydarzenia było podpisanie Porozumienia w sprawie promocji
i rozwoju polubownych sposobów rozwiązywania sporów. Jego sygnatariuszami zostały kluczowe instytucje prawnicze i gospodarcze regionu: Śląskie Centrum Arbitrażu i Mediacji przy Fundacji WPiA UŚ Facultas Iuridica, Okręgowa Izba Adwokacka, Okręgowa Izba Radców Prawnych, Śląska Izba Budownictwa, Śląska Izba Pracodawców, Zrzeszenie Pracodawców Business Centre Club oraz Regionalna Izba Gospodarcza w Katowicach.
Celem porozumienia jest integracja środowisk prawniczych i gospodarczych wokół idei dialogu i zaufania oraz popularyzacja polubownych sposobów rozwiązywania sporów, w tym w szczególności arbitrażu, jako dyskretnej, efektywnej, szybszej i mniej kosztownej metody rozstrzygania sporów gospodarczych. Ma stanowić odejście od słów i przejście do czynów.
To pierwsza taka inicjatywa w regionie a jej pomysłodawcą, podobnie jak całego bloku tematycznego, był Prezes Sądu Arbitrażowego przy Regionalnej Izbie Gospodarczej
adw. Krzysztof Sawicki.
Nowe nominacje do Sądu Arbitrażowego
Podczas wydarzenia wręczono również nominacje nowym sędziom Sądu Arbitrażowego przy Regionalnej Izbie Gospodarczej w Katowicach. Do grona arbitrów dołączyli dr Aleksandra Makarucha, r. pr. Rafał Sołtysik, rej. Aleksandra Reck oraz r. pr. Jakub Rzeszotarski.
Ich obecność ma wzmocnić kompetencje sądu i zwiększyć zaufanie przedsiębiorców do arbitrażu jako profesjonalnej i skutecznej formy rozstrzygania sporów.
Zapraszamy na rozmowę ze Zbigniewem Ćwiąkalskim, byłym ministrem sprawiedliwości, który wyjaśnia rolę sądów arbitrażowych w rozwiązywaniu sporów gospodarczych.
📌 Jeśli interesuje Cię efektywne rozstrzyganie sporów w biznesie, to nagranie jest dla Ciebie.
„Arbitraż to szybka, profesjonalna i często bardziej sprawiedliwa alternatywa dla sądu powszechnego.”
W materiale ekspert opowiada, dlaczego arbitraż zyskuje na znaczeniu w polskim biznesie, jakie korzyści niesie dla przedsiębiorców oraz w jaki sposób może wzmacniać zaufanie do wymiaru sprawiedliwości w sprawach gospodarczych.
