Zameczek Myśliwski Promnice

Zameczek Myśliwski Promnice

W 1861 r. w malowniczym otoczeniu Puszczy Pszczyńskiej nad Jeziorem Paprocańskim książę pszczyński Hans Heinrich XI Hochberg von Pless (1833–1907) polecił wybudować zameczek myśliwski Promnice

Zameczek Myśliwski Promnice | Muzeum Zamkowe w Pszczynie | Pryzmat | Pryzmat Tychy

Wzniesioną według projektu Królewskiego Budowniczego Krajowego Oliviera Pavelta siedzibę 6 lat później zniszczył pożar. Ponieważ zapobiegliwy książę ubezpieczył ją w Śląskim Towarzystwie Ogniowym, od razu ruszyła odbudowa, zakończona w 1868 r. – pracami ponownie kierował Pavelt.

Europerspektywy Zameczek Myśliwski Promnice
Zameczek Promnice, elewacja zachodnia, rycina wg projektu Olivera Pavelta, 1872 r., zbiory Muzeum Zamkowego w Pszczynie

Była to budowla na planie dwóch przenikających się czworoboków z wieżą po stronie zachodniej. Posiadała murowany z cegły i otynkowany parter oraz piętro i poddasze wykonane w technice muru pruskiego, charakterystycznego dla architektury renesansowych Niemiec. Dekoracyjną stolarkę z olejowanego drewna modrzewiowego oraz witrażowe okna utrzymano w duchu neogotyku. Zameczek pokryto łupkiem z Opawy i ozdobiono głowami jeleni jednoznacznie wskazującymi na myśliwski charakter siedziby. Do stylu architektury zewnętrznej dostosowano dekoracje wnętrz i meble.

W suterenie mieściły się pomieszczenia kuchenne i gospodarcze, na parterze zlokalizowano okazałą, dwukondygnacyjną salę myśliwską (Jagdsaal), pełniącą funkcję reprezentacyjnej jadalni, hol, a także pokoje książąt i służby. Na piętrze znajdowały się pokoje służące gościom, a poddasze zarezerwowano na potrzeby służby i magazynów. Oczywiście na przestrzeni lat zmieniano wystrój zameczku, przeznaczenie poszczególnych pomieszczeń, jak również na bieżąco modernizowano jego infrastrukturę. Najistotniejsze zmiany nastąpiły po śmierci Hansa Heinricha XI, w latach poprzedzających wybuch I wojny światowej, z inicjatywy jego synowej i syna – Daisy oraz Hansa Heinricha XV von Pless.

Europerspektywy Zameczek Myśliwski Promnice
Gabinet pracy cesarza na parterze po pracach zleconych przez księżną Daisy von Pless, ok. 1913 r. (pomieszczenie przewidziane do pełnej rekonstrukcji), zbiory Muzeum w Gliwicach

Warto podkreślić, że położony w leśnym ustroniu zameczek należał do ulubionych siedzib członków rodziny książęcej. Córka Hansa Heinricha XI, Anna, napisała, że było to miejsce „bardzo piękne i jedyne w swoim rodzaju”, miejsce, gdzie „można się było czuć naprawdę wolnym”. W podobnym tonie wypowiadała się księżna Daisy:

„Zawsze byłam w nim szczęśliwa, ponieważ nigdy nie mogliśmy urządzać tam dużych przyjęć (…). Tylko dzieci i członkowie rodziny. Większość czasu spędzaliśmy na dworze, polując i urządzając pikniki”.

Naturalnie w Promnicach książęta pszczyńscy podejmowali na polowaniach także arystokratycznych gości, w tym cesarza Wilhelma II czy Elżbietę i Romana Potockich z Łańcuta. Do najsłynniejszych należały łowy na żubry i jelenie.

Czasy świetności zameczku minęły wraz z końcem I wojny światowej. Po zakończeniu II wojny światowej zarządzał nim Okręgowy Zarząd Lasów Państwowych w Katowicach, a 1967 r. przeszedł pod pieczę resortu górnictwa. Przez długi czas funkcjonował w nim też hotel i restauracja.

Europerspektywy Zameczek Myśliwski Promnice
Zameczek Promnice, l. 70. XX w. Widoczne pokrycie dachów oryginalnymi płytami łupku zostało zamienione na pokrycie z gontów drewnianych. Podczas obecnych prac przywrócono pierwotne krycie łupkowe dachów.
Europerspektywy Zameczek Myśliwski Promnice
Zameczek Promnice od strony południowozachodniej, ok. 1913 r., zbiory Muzeum w Gliwicach

W 2018 r. zameczek stał się własnością Muzeum Zamkowego w Pszczynie, które aktualnie realizuje projekt pt. „Rewitalizacja zameczku myśliwskiego wraz z otoczeniem towarzyszącym i przystosowanie do prowadzenia działalności muzealnej”. Projekt ów obejmuje nie tylko zameczek, ale także przyległy teren wraz z dawnymi zabudowaniami gospodarczymi. W latach 2020-2022 zakończono remont więźby dachowej zameczku, przywrócono pierwotne krycie połaci dachu płytami łupku kamiennego oraz przeprowadzono konserwację metalowej dekoracji dachu.

W tym czasie zakończono też prace remontowe i renowacyjne przy zabytkowym budynku gajówki i zaadaptowano go na potrzeby działań edukacyjnych. Dom gajowego odzyskał dawny wygląd (belki o układzie wieńcowym, cokół z kamiennych ciosów, stolarka drzwiowa i okienna; w roli tzw. „świadka” pozostawiono fragment oryginalnej podbudowy ścian od strony wewnętrznej – gałęzie o naturalnych kształtach i wiązki faszyny z nałożoną warstwą gliny).

Przed upływem 2022 r. zakończyły się też prace remontowe i adaptacyjne przeznaczonego na siedzibę służb ochrony budynku tzw. Winiarni oraz remont ogrodzenia. Na lata 2023–2025 zaplanowano prace konserwatorskie przy elewacji zameczku (mur szachulcowy, dekoracja snycerska, stolarka okienna i drzwiowa, cokół kamienny), jak również renowację wnętrz z częściowym odtworzeniem dawnego wystroju i wyposażenia.

W tym okresie ma też zostać wykonana konserwacja pomnika św. Huberta wraz z przywróceniem jego pierwotnego wyglądu oraz rekonstrukcja historycznej zieleni i układów kompozycyjnych, stanowiących integralną część krajobrazu całego założenia. Prace obejmą także renowację (konserwacja belek wieńcowych) zabytkowej dawnej obory, tzw. Starej Stodoły, wraz z adaptacją wnętrza na cele ekspozycyjne oraz budowę tzw. Nowej Stodoły. Ponadto przygotowana zostanie infrastruktura towarzysząca: aleje spacerowe, drogi dojazdowe, miejsca postojowe dla samochodów i rowerów, tarasy widokowe itp.

Udostępni artykuł:

Artykuły z kategorii

Scroll to Top
Przewiń do góry