Odpowiada Michał Zwyrtek — doradca podatkowy, partner w kancelarii Zwyrtek & Wspólnicy, członek Zarządu Okręgowej Izby Przemysłowo-Handlowej w Tychach

Zwyrtek | Biznes | Wydanie 153

Z danych Instytutu Biznesu Rodzinnego w Poznaniu wynika, że ok. 57 proc. firm rodzinnych planuje sukcesję w przeciągu najbliższych 5 lat. Aby przeprowadzić skutecznie proces sukcesji, przedsiębiorcy muszą jednak posiadać następców, którzy będą w stanie oraz będą chcieli dalej poprowadzić biznes, lub co najmniej sprawować w nim funkcje właścicielskie, powierzając zarządzanie profesjonalnemu zarządowi. Niestety nie zawsze ten warunek jest możliwy do spełnienia.

Badanie Instytutu Biznesu Rodzinnego pokazało, iż jedynie 8,1 proc. następców przedsiębiorców deklaruje chęć poprowadzenia firmy stworzonej przez rodziców. Powstaje pytanie, z czego wynika tak szokująco niski procent. Czy to brak odpowiedniego przygotowania sukcesora? Brak ciągłości wartości rodzinnych? Obawa przed oskarżeniem o nepotyzm?

Plan sukcesji

Pomyślne przekazanie pałeczki następnemu pokoleniu jest jednym z głównych celów liderów firm rodzinnych. Tymczasem wielu z nich brakuje planu sukcesji. Najczęstszym powodem jest to, że właściciel najzwyczajniej w świecie nie wie, od czego zacząć. Jest to jak najbardziej zrozumiałe, ponieważ ciężko w pierwszym pokoleniu zdobyć doświadczenie w tak skomplikowanym procesie.

Innym znanym mi powodem braku planu jest to, że bardzo wielu nestorów lubi to, co robi i czuje głębokie poczucie zobowiązania wobec stworzonej przez siebie firmy. Chociaż Sukcesja. Temat tabu w polskich firmach rodzinnych? Wszyscy wiemy, że pewnego dnia umrzemy (i być może staniemy się niezdolni do prowadzenia firmy przed śmiercią), wielu z nich nie ma dobrych pomysłów na to, co się stanie, gdy nadejdzie ten czas.

Fundacja rodzinna

Wyczekiwana przez polskie firmy prywatne i rodzinne ustawa ostatecznie weszła w życie. 6 lutego 2023 r. prezydent RP złożył podpis pod ustawą o fundacji rodzinnej z 26 stycznia br., której celem jest m.in. przeprowadzenie skutecznej, wielopokoleniowej sukcesji polskich firm, budowa silnych rodzinnych marek, a także utrzymanie kapitału w rękach jednej rodziny oraz ochrona przed jego rozdrobnieniem.

To wszystko wkrótce będzie możliwe dzięki podpisanej przez prezydenta ustawie o fundacji rodzinnej. Fundacja rodzinna będzie jednak nie tylko narzędziem sukcesyjnym dla polskich firm prywatnych i rodzinnych, dlatego warto zainteresować się tą nową instytucją. Wszystko wskazuje na to, że może ona szybko stać się w Polsce popularna.

Ustawa o fundacji rodzinnej powstała przy dużym udziale środowisk polskich firm prywatnych i rodzinnych. Ta nowa instytucja w polskim porządku prawnym, wzorowana na rozwiązaniach obowiązujących w Niemczech, Austrii czy Szwajcarii, ma gwarantować ciągłość działalności firmy rodzinnej i zapewnić funkcjonowanie przedsiębiorstwa przez pokolenia, a także wspierać wielopokoleniową sukcesję.

Zadaniem fundacji rodzinnej ma być realizacja celów określonych przez fundatora, w oparciu o przekazany przez niego majątek. Pozwoli to budować ład rodzinny, co szczególnie dotyczy rodzin związanych z biznesem oraz będzie służyć akumulacji kapitału. To z kolei zwiększa szanse na podjęcie aktywności inwestycyjnej. Fundacja rodzinna będzie zarządzać majątkiem w oparciu o mienie, jakie przekaże jej fundator lub inne osoby. Możliwa będzie reinwestycja zysków oraz zbywanie i nabywanie majątku w trakcie funkcjonowania fundacji rodzinnej. Podstawowym zadaniem będzie także ochrona posiadanego majątku.

Temat fundacji rodzinnej najczęściej pojawia się przy okazji sukcesji, która w naturalny sposób dotyka coraz większą liczbę polskich przedsiębiorców. Warto jednak zwrócić uwagę, że fundacja rodzinna będzie narzędziem, które będzie można wykorzystywać do szeroko rozumianego zarządzania majątkiem (szczególnie budowy prywatnych firm inwestycyjnych lub podmiotów o charakterze family office). I często to te cele (a nie kwestie stricte sukcesyjne) będą motywowały do zakładania fundacji rodzinnych.