Konferencja „Górnictwo węgla energetycznego w okresie transformacji energetyki. Pytania i wątpliwości”, zorganizowana 9 grudnia 2025 roku przez Główny Instytut Górnictwa (GIG) oraz Polskie Towarzystwo Ekonomiczne (PTE) Katowice, zgromadziła w Katowicach przedstawicieli świata nauki, administracji publicznej i sektora górniczego.
Wydarzenia | GIG | PTE Katowice
Spotkanie, odbywające się w Auli im. prof. Marcina Boreckiego w GIG, miało charakter otwartej debaty, prowadzonej w formule umożliwiającej zadawanie pytań i swobodną wymianę opinii. Tematyka konferencji obejmowała fundamentalne zagadnienia związane z przyszłością energetyki, transformacją górnictwa oraz konsekwencjami ekonomicznymi stopniowego odchodzenia od węgla.
Otwarcie konferencji i wprowadzenie
Konferencję otworzyli Jarosław Zagórowski, dyrektor Głównego Instytutu Górnictwa (GIG) – Państwowego Instytutu Badawczego, oraz dr Jerzy Podsiadło, prezes Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego w Katowicach. W wystąpieniu wprowadzającym dr Podsiadło wskazał na dynamiczne zmiany zachodzące w sektorze energetycznym oraz na legislacyjne otoczenie związane z nową ustawą górniczą. Podkreślił, że polskie górnictwo węgla kamiennego, zwłaszcza energetycznego, znajduje się w fazie gwałtownego spadku wydobycia, wynikającego z malejącego zapotrzebowania i wysokich kosztów produkcji.
Zaprezentowano także działania GIG dotyczące kluczowego elementu transformacji – master planu zagospodarowania wód kopalnianych, którego celem jest zapobieganie zagrożeniom ekologicznym oraz wykorzystanie tych zasobów w nowych zastosowaniach.
Fundamentalne pytania transformacji energetyki
Pierwszy referat, wygłoszony przez dr. hab. inż. Stanisława Tokarskiego z Akademii Górniczo-Hutniczej, dotyczył systemowych wyzwań transformacji energetycznej. Prelegent zwrócił uwagę na rosnącą lukę w mocach sterowalnych, która – według prognoz – będzie się pogłębiać mimo dynamicznego rozwoju odnawialnych źródeł energii. Wskazał, że aby zachować stabilność systemu elektroenergetycznego, Polska będzie potrzebowała w 2030 roku około 15–16 mln ton ekwiwalentu węgla kamiennego.
Dr Stanisław Tokarski mocno akcentował konieczność oparcia bezpieczeństwa energetycznego na dwóch filarach: węglu i gazie, przy jednoczesnym ograniczaniu ryzyka związanego z nadmiernym uzależnieniem od paliw importowanych. Zwrócił również uwagę, że już od 2032 roku mogą pojawić się deficyty mocy sterowalnych, a przechowywanie energii na potrzeby bilansowania sezonowego – z uwagi na skalę i koszt – jest obecnie niewykonalne.
Transformacja Polskiej Grupy Górniczej
Kolejny prelegent, Łukasz Deja, prezes Polskiej Grupy Górniczej S.A., zaprezentował działania transformacyjne największego producenta węgla w Europie. PGG, zatrudniająca 35 tys. pracowników, realizuje strategię obejmującą m.in. rozwój gospodarki obiegu zamkniętego, wykorzystywanie terenów poprzemysłowych pod inwestycje OZE oraz wprowadzanie innowacyjnych produktów niskoemisyjnych, takich jak „błękitny węgiel”.
Istotnym elementem transformacji są także działania społeczne – m.in. platforma wspierająca pracowników w procesie zmian zawodowych. Prezes Deja zwrócił również uwagę na istotny wpływ finansowy PGG na budżet państwa i regionu, podkreślając, że w 2024 roku spółka odprowadziła do otoczenia prawie 10 mld zł.
Rola regionu w procesie transformacji
Wicemarszałek Województwa Śląskiego, Leszek Pietraszek, przedstawił działania samorządu związane z transformacją regionu. Województwo Śląskie dysponuje ponad 2 mld euro z Funduszu Sprawiedliwej Transformacji, który wspiera projekty rekultywacji terenów pogórniczych, rozwój MŚP oraz inwestycje w energetykę bezemisyjną. Wskazał jednak na ryzyka wynikające z napiętych terminów rozliczeń narzuconych przez Komisję Europejską oraz z faktu, że fundusze FST nie mogą być przeznaczane na podmioty górnicze.
Likwidacja kopalń a zagospodarowanie terenów
Grzegorz Wacławek, prezes Węglokoks Kraj, omówił wyzwania i szanse związane z likwidacją kopalń. Przykład kopalni Bobrek stał się punktem wyjścia do dyskusji nad modelową transformacją terenów pogórniczych – od odzysku ciepła z wód dołowych po rozwój logistyki i infrastruktury kolejowej. Prezes Wacławek podkreślił, że likwidacja nie powinna być prowadzona „szybko i tanio”, lecz z myślą o przyszłych funkcjach terenów.
Wpływ na dochody publiczne
Ostatni referat, wygłoszony przez Janusza Olszowskiego, prezesa Górniczej Izby Przemysłowo-Handlowej, dotyczył finansowych konsekwencji likwidacji górnictwa. W ciągu 20 lat sektor wpłacił do instytucji publicznoprawnych ponad 145 mld zł, przy nieco ponad 29 mld zł otrzymanej pomocy publicznej. Prognozy wskazują, że do 2049 roku ubytek dochodów publicznych może przekroczyć 216 mld zł.
