W Muzeum Śląskim odbyła się konferencja „Suwerenność zaczyna się na Śląsku”, zorganizowana przez Stowarzyszenie Pro Silesia we współpracy z Urzędem Marszałkowskim Województwa Śląskiego, Górnośląsko-Zagłębiowską Metropolią, Katowicką Specjalną Strefą Ekonomiczną oraz EUROPE DIRECT Śląskie
Uczestnicy konferencji szukali odpowiedzi na pytania jak budować odporny na kryzysy system energetyczny, jak zachować konkurencyjność przemysłu w warunkach rosnących kosztów energii i globalnych zawirowań surowcowych, a także akie decyzje podjąć, by transformacja energetyczna nie zagroziła suwerenności gospodarczej Polski.
Wydarzenie zgromadziło przedstawicieli świata nauki, biznesu, polityki i samorządów, było miejscem intensywnej debaty o kierunkach rozwoju regionu i jego roli w krajowym systemie bezpieczeństwa energetycznego. W centrum rozmów znalazły się kwestie równowagi między dekarbonizacją a utrzymaniem mocy węglowych, przyszłości hutnictwa, cen energii i konkurencyjności przemysłu.
Śląsk w centrum transformacji i odpowiedzialności
Podczas otwarcia konferencji podkreślono, że Śląsk – historyczne serce polskiego przemysłu – stoi dziś przed koniecznością zdefiniowania swojej roli w nowej gospodarce opartej na czystych technologiach. Jak zaznaczali organizatorzy, suwerenność na Śląsku oznacza dziś zdolność do samodzielnego budowania strategii energetycznej i przemysłowej, zamiast biernego przyjmowania odgórnych decyzji z Warszawy czy Brukseli.
W wystąpieniach zwracano uwagę, że województwo śląskie od dekad potrafi skutecznie reagować na zmiany cywilizacyjne. Przykładem są inwestycje w przemysł zbrojeniowy, rozwój infrastruktury kolejowej, modernizacja Huty Częstochowa oraz rozbudowa portu lotniczego w Pyrzowicach. To dowody, że region ma potencjał, by przekształcać swoje tradycyjne atuty w nowoczesne sektory gospodarki.
Jednocześnie prelegenci zgodzili się, że kluczowym elementem tej transformacji pozostaje bezpieczeństwo energetyczne. Bez stabilnych źródeł energii – zwłaszcza w okresie rosnącej niepewności geopolitycznej – trudno mówić o suwerenności gospodarczej i społecznej.
Energetyka między bezpieczeństwem a transformacją
Wykład inauguracyjny wygłosił prof. Stanisław Tokarski z Głównego Instytutu Górnictwa i Akademii Górniczo-Hutniczej. Ekspert zwrócił uwagę, że transformacja energetyczna to proces złożony, który wymaga równowagi między ambicjami klimatycznymi a racjonalnością gospodarczą. Podkreślał, że dopóki Polska nie dysponuje elektrownią jądrową, utrzymanie części bloków węglowych jest elementem bezpieczeństwa narodowego.
Zdaniem uczestników panelu energetyka powinna być traktowana jako dobro strategiczne, a nie wyłącznie towar rynkowy. Dyskutowano m.in. o potrzebie opracowania krajowej doktryny bezpieczeństwa energetycznego, która jasno określi rolę węgla, gazu i odnawialnych źródeł energii w miksie energetycznym do 2040 roku.
Wskazywano także, że koszty wydobycia krajowego węgla, choć wyższe niż importowanego, mogą być ceną za niezależność energetyczną i stabilność systemu elektroenergetycznego.
Węgiel, gaz i przemysł – bilans strategiczny
W debacie pojawiły się różne perspektywy dotyczące przyszłości górnictwa. Część ekspertów zwracała uwagę na konieczność restrukturyzacji sektora i konsolidacji kopalń, inne głosy akcentowały ograniczenia wynikające z regulacji unijnych, które utrudniają utrzymanie dopłat do wydobycia.
Z kolei prof. Andrzej Rzońca z SGH przypomniał, że fundamentem gospodarki regionu jest nie tylko górnictwo, lecz także przetwórstwo przemysłowe, zwłaszcza hutnictwo i produkcja metali. Wskazał, że wysokie ceny energii i unijny system ETS obniżają konkurencyjność polskich przedsiębiorstw, co w dłuższej perspektywie może zagrażać stabilności przemysłowej Śląska.
W podobnym tonie wypowiadał się Jarosław Zagórowski, dyrektor Głównego Instytutu Górnictwa – Państwowego Instytutu Badawczego, który zauważył, że krajowa polityka energetyczna wymaga aktualizacji w kontekście pandemii, wojny w Ukrainie i gwałtownych zmian rynkowych. Jego zdaniem bilans energetyczny państwa powinien zostać oparty na zasadzie konkurencyjności gospodarczej, a nie tylko realizacji unijnych celów klimatycznych.
Pro Silesia: platforma współpracy dla regionu
Organizator wydarzenia – Stowarzyszenie Pro Silesia – po raz kolejny potwierdziło swoją rolę jako platformy dialogu łączącej środowiska naukowe, biznesowe i samorządowe. Celem konferencji było nie tylko omówienie bieżących wyzwań, ale także stworzenie przestrzeni do wypracowania wspólnego, śląskiego planu działania w zakresie transformacji i bezpieczeństwa energetycznego.
W duchu tej idei uczestnicy spotkania zgodzili się, że suwerenność zaczyna się od odpowiedzialności – za zasoby, infrastrukturę i ludzi. Wspólne planowanie inwestycji, rozwój lokalnych kompetencji energetycznych i wspieranie innowacji mają stać się podstawą długofalowej strategii regionu.
Konferencja „Suwerenność zaczyna się na Śląsku” pokazała, że region ma nie tylko potencjał, ale i świadomość swojej odpowiedzialności za przyszłość energetyczną kraju. Dyskusje ekspertów potwierdziły, że o sile województwa decyduje umiejętność łączenia tradycji przemysłowych z nowoczesnym myśleniem o gospodarce i środowisku.
Śląsk nie rezygnuje z przemysłu, lecz redefiniuje jego znaczenie – stawiając na równowagę między bezpieczeństwem, efektywnością i suwerennością. W tym sensie hasło konferencji, że „suwerenność zaczyna się na Śląsku”, nabiera realnego znaczenia: to tutaj rodzą się decyzje, które mogą kształtować energetyczną i gospodarczą przyszłość Polski.
Fot. Zofia Wleciałowska
