Jeszcze kilka lat temu wizja ciepłownictwa bez węgla wydawała się bardzo odległa. Dziś nabiera bardzo konkretnych kształtów. Grupa Veolia w Polsce, jeden z największych w kraju dostawców ciepła systemowego, realizuje plan ambitny i mierzalny: w ciągu kilku lat chce całkowicie wyeliminować węgiel z miksu paliwowego w swoich zakładach.
Skala zobowiązania jest znacząca, bo elektrociepłownie i ciepłownie Veolii działają w 58 miastach i dostarczają ciepło do blisko 3 milionów mieszkańców. Zmiana oznacza przebudowę całych ekosystemów energetycznych – od źródeł, przez sieci, po sposób zarządzania popytem – a nie tylko wymianę kotłów.
Koniec ery węgla – początek ery hybryd
Odejście od węgla nie sprowadza się do prostej zamiany jednego paliwa na inne. To fundamentalne przeprojektowanie całego systemu, który ma być hybrydowy, elastyczny i odporny na zmienność warunków rynkowych.
– Energetyka to nie tylko sektor gospodarki, ale fundament bezpieczeństwa narodowego i odporności społecznej. Nasza odpowiedzialność to nie tylko dostarczanie energii, ale przede wszystkim zapewnienie równowagi całego systemu. Każda decyzja inwestycyjna oceniana jest przez pryzmat długoterminowego bezpieczeństwa i dekarbonizacji – podkreśla Luiz Hanania, prezes zarządu i dyrektor generalny Grupy Veolia w Polsce.
Obecnie Veolia prowadzi kilkanaście projektów inwestycyjnych. Tylko mapa tegorocznych decyzji inwestycyjnych obejmuje m.in. Modlin, Świecie, Chrzanów, Zamość i Świdnik – wszędzie tam grupa przygotowuje kombinację wysokosprawnej kogeneracji gazowej, kotły biomasowe i magazyny ciepła. 2025 rok przyniesie również oficjalną inaugurację dwóch jednostek gazowych w Poznaniu.
W Lidzbarku Warmińskim funkcjonuje już od roku Ciepłownia Przyszłości – pierwszy w Polsce system ciepłowniczy w pełni oparty na odnawialnych źródłach energii, z dużymi pompami ciepła, instalacją fotowoltaiczną i akumulacją ciepła.
W Łodzi działa z kolei klaster Fala Energii, łączący miasto, uczelnię i przemysł w rozwijaniu lokalnych rozwiązań z zakresu efektywności energetycznej i magazynowania energii. Różne modele technologiczne, ale jeden cel: pokazać, że w każdej skali – od mniejszych ośrodków po metropolie – możliwe jest odejście od węgla.
OZE i efektywność – dwa filary transformacji
Droga do dekarbonizacji to proces dwutorowy. Pierwszy tor to rozbudowa portfela odnawialnych źródeł energii: fotowoltaiki, biomasy, dużych pomp ciepła i odzysku ciepła odpadowego z przemysłu i obiektów komercyjnych. Drugi tor to poprawa efektywności energetycznej całych systemów – od źródła po odbiorcę – dzięki cyfryzacji i automatyzacji.
– Bezpieczeństwo energetyczne opiera się na kilku filarach: zrównoważonym rozwoju, stabilności dostaw, konkurencyjności kosztów i nowoczesnej infrastrukturze. W Poznaniu dzięki digitalizacji sieci znacząco zmniejszyliśmy awaryjność, co w praktyce stanowi ochronę przed przerwami w dostawach. Inwestujemy w cyfryzację, magazyny ciepła i lokalne źródła OZE nie tylko po to, by reagować na kryzysy, lecz przede wszystkim, aby im zapobiegać – tłumaczy Krzysztof Zamasz, wiceprezes zarządu i dyrektor handlowy Grupy Veolia w Polsce.
Cyfryzacja przekłada się na wymierne efekty: lepszą kontrolę parametrów pracy, mniejsze straty przesyłowe i stabilniejszą pracę źródeł.
Inteligentna Sieć Ciepłownicza w Warszawie umożliwia dynamiczne zarządzanie temperaturą zasilania, a usługa OptiGO! pomaga zarządcom budynków precyzyjnie sterować zużyciem ciepła. W miastach średniej wielkości wdrażane są systemy telemetryczne, które identyfikują wycieki i podpowiadają optymalne nastawy, co obniża koszty dla odbiorców i poprawia niezawodność całego układu.
Technologie przyszłości – kogeneracja, odpady, wodór
Choć docelowo kluczową rolę odgrywać będą OZE, to w okresie przejściowym znaczenie ma również elastyczna, niskoemisyjna kogeneracja gazowa, szczególnie sprzęgnięta z magazynami ciepła. Pozwala ona dostarczyć moc dyspozycyjną w godzinach szczytu i stabilizować pracę systemu przy zmiennej produkcji z odnawialnych źródeł. Równolegle Veolia zwiększa wykorzystanie odzysku ciepła odpadowego – energii, która do tej pory była marnowana – integrując ją z siecią za pomocą pomp ciepła
i węzłów pośrednich.
– Wdrażamy technologie odzysku ciepła odpadowego i rozwijamy jednostki kogeneracyjne. Integrujemy kogenerację z magazynami ciepła, co pozwala zbilansować system w warunkach zmiennej produkcji OZE – podkreśla, Paweł Orlof, wiceprezes zarządu i dyrektor operacyjny Grupy Veolia w Polsce.
W perspektywie kilkunastu lat pojawią się także projekty oparte na wodorze – początkowo w mieszankach z gazem, a później jako paliwo dla wyspecjalizowanych jednostek. Kluczowy pozostaje jednak charakter hybrydowy: połączenie różnych źródeł, magazynów i inteligentnej sieci, która spina je w jeden organizm i pozwala reagować na zmiany popytu oraz warunków pogodowych. Taki układ jest bardziej odporny na skoki cen paliw i jednocześnie szybciej redukuje ślad węglowy miast.
Sprawiedliwa transformacja – partnerstwo z regionami
Odejście od węgla musi iść w parze ze wsparciem dla społeczności, szczególnie w regionach o silnych tradycjach przemysłowych. Dlatego Veolia rozwija model współpracy z samorządami, uczelniami i przemysłem, w którym inwestycje infrastrukturalne uzupełniają programy społeczne i edukacyjne.
– Każde partnerstwo rodzi nowe możliwości. Projekt w Modlinie powstał na przykład we współpracy z władzami lokalnymi i Lotniskiem Modlin. Fundacja Veolia prowadzi programy grantowe wspierające społeczności w dziesiątkach miast – od gospodarki obiegu zamkniętego po efektywność energetyczną. Współpracujemy także z uczelniami, samorządami i biznesem, aby restrukturyzacja dawała nowe szanse lokalnym społecznościom. Rozwój technologii skłania nas do poszukiwania nowych płaszczyzn porozumienia – zwraca uwagę prezes Luiz Hanania.
Kompetencje przyszłości – inwestycja w ludzi
Nowe ciepłownictwo to nie tylko źródła i sieci, ale też ludzie zdolni projektować i obsługiwać coraz bardziej złożone układy. Veolia traktuje rozwój kompetencji jak inwestycję infrastrukturalną: od programu 3E – Edukacja o Efektywności Energetycznej i warsztatów „Power to heat”, po współtworzenie kierunków studiów z Politechniką Łódzką, Śląską, Warszawską i Akademią WSB. Kluczowe są też programy dla młodych: „MOCny staż” i „Energia dla Przyszłości”, które – jak podkreśla Krzysztof Zamasz – pozwalają studentom zdobywać doświadczenie w realnych projektach.
Perspektywa na dekady
W horyzoncie 10–20 lat podstawą konkurencyjności ciepłownictwa będą trzy obszary: energetyka rozproszona, magazynowanie energii i cyfryzacja.
– Firmy energetyczne stały się architektami bezpieczeństwa narodowego. Widzimy ogromny potencjał w energetyce rozproszonej, w magazynach energii i w cyfryzacji systemów. Transformacja to dla nas nie tylko obowiązek klimatyczny, ale i misja publiczna – podsumowuje Luiz Hanania.
Strategia Veolii w Polsce to systemowa transformacja: odejście od węgla w ciągu kilku lat, rozwój OZE i kogeneracji, integracja magazynów ciepła, cyfryzacja sieci oraz partnerstwa z samorządami i mieszkańcami. Dzięki temu spółka staje się nie tylko dostawcą energii, ale integratorem rozwiązań i partnerem miast w drodze do neutralności klimatycznej.
– Cyfryzacja sieci, automatyzacja i technologie wodorowe będą filarami przyszłości. Veolia chce być liderem w integrowaniu rozproszonych źródeł i wprowadzaniu nowoczesnych rozwiązań do ciepłownictwa systemowego – dodaje Paweł Orlof.
To podejście łączy ambicję z realizmem: zamiast jednego „srebrnego naboju” – zestaw komplementarnych technologii, kompetencji i modeli współpracy, które wzmacniają odporność i obniżają emisje. Jeśli polskie miasta mają być ciepłe, czyste i bezpieczne – taka właśnie hybrydowa
i cyfrowa powinna być energetyczna mapa przyszłości.
– Największy potencjał biznesowy w Polsce widzimy we wysokosprawnej kogeneracji, wykorzystaniu odpadów jako paliwa, rozwoju OZE i w lokalnych, rozproszonych źródłach energii. To one zapewnią bezpieczeństwo i konkurencyjność na dekady – podkreśla Krzysztof Zamasz.
Warstwa finansowa transformacji jest równie ważna jak technologia. Veolia łączy modele finansowania: klasyczne nakłady, formuły EPC i rozwiązania ESCO. Coraz powszechniejsze są umowy PPA na zieloną energię dla pomp ciepła i magazynów – ograniczają ryzyko po stronie miast i przyspieszają inwestycje.
Transformacja to także metodyka: audyty, planowanie scenariuszowe, projektowanie, etapowe wdrożenia i rozruch z testami sezonowymi.
Coraz większą rolę odgrywa analityka predykcyjna oparta na prognozach pogody i algorytmach uczących się, które wyprzedzają popyt na ciepło i dopasowują parametry pracy źródeł oraz sieci. Dzięki temu modernizacje tworzą spójny program – redukują emisje, podnoszą niezawodność
i poprawiają ekonomię całego systemu.
